Σκολίωση-Διάγνωση/Θεραπεία

Η δομή της σπονδυλικής στήλης

Η σπονδυλική στήλη είναι ένα από τα πιο ισχυρά μέρη του σώματος μας. Αποτελείται από ξεχωριστά οστέϊνα σώματα (σπόνδυλοι) που ενώνονται μεταξύ τους με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους που την κάνουν ευλύγιστη. Περιβάλλεται από ισχυρούς μύες και συνδέσμους που την ενισχύουν και την προστατεύουν.

Ο νωτιαίος μυελός είναι μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος και βρίσκεται μέσα στην σπονδυλική στήλη που τον προστατεύει. Οι νευρικές ρίζες ξεκινούν από το νωτιαίο μυελό και μεταφέρουν ερεθίσματα από και προς τον εγκέφαλο.

Τί είναι η σκολίωση;

Κοιτώντας έναν άνθρωπο από πίσω η σπονδυλική του στήλη είναι σχεδόν ίσια. Σε μερικούς ανθρώπους, όμως σχηματίζονται κάποιες καμπύλες. Αυτό ονομάζεται σκολίωση. Η καμπύλη μπορεί να είναι σε ένα μικρό τμήμα ή σε ολόκληρη την σπονδυλική στήλη.

Α. Φυσιολογική ευθεία σπονδυλική στήλη. Β. Σκολίωση με δεξιό θωρακικό κύρτωμα.

Αιτίες σκολίωσης

Στους περισσότερους ανθρώπους (80%) που έχουν σκολίωση δε βρίσκεται καμμία αιτία (ιδιοπαθής σκολίωση). Αυτός ο τύπος σκολίωσης αφορά κυρίως κορίτσια και συνήθως αναπτύσεται στην ηλικία των 10 έως 16 ετών.

Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με σκολίωση λόγω ανώμαλης ανάπτυξης της σπονδυλικής τους στήλης (συγγενής σκολίωσης). Άλλοι έχουν μια νευρολογική ή συνδρομική διαταραχή που τους προκαλεί τη σκολίωση (νευρομυϊκή ή συνδρομική σκολίωση).

Η σκολίωση δεν προκαλείται από τη μεταφορά βαριών αντικειμένων (σχολικές τσάντες κ.ά.), αθλητικές δραστηριότητες ή λάθος στάσεις κατά τον ύπνο ή το κάθισμα.

 

Διάγνωση της σκολίωσης

Η σκολίωση γίνεται πιο εμφανής όταν σκύβουμε με τα χέρια χαλαρά και τα γόνατα ίσια. Σε αυτήν την στάση διακρίνεται μια προπέτεια (ύβος) στο ύψος της σκολίωσης. Στην όρθια στάση μπορεί να υπάρχει μια ασυμμετρία ύψους των ώμων, όπως επίσης και μια ασυμμετρία του κορμού.

Κλινική εξέταση για σκολίωση.

 

Ακτινογραφία παιδιού με σκολίωση.

Η ακτινογραφία είναι μια χρήσιμη εξέταση τόσο για την μέτρηση της σκολίωσης όσο και για την παρακολούθηση της εξέλιξής της. Ωστόσο, μπορούμε να αποφύγουμε τις πολλές ακτινοβολίες χρησιμοποιώντας τη φωτομετρία της σπονδυλικής στήλης (DIERS, SPINOMETRY). Αυτό είναι ένα είδος φωτογράφησης της πλάτης όπου καταγράφεται μέσω ενός λογισμικού στον υπολογιστή. Με αυτό τον τρόπο έχουμε μια έμμεση αξιολόγηση της σκολίωσης (όχι αξιόπιστη) όπου αν παρατηρήσουμε κάποια επιδείνωση τότε θα χρειαστεί να κάνουμε και ακτινογραφία.

Εκτίμηση της σκολίωσης με το σύστημα DIERS.

Πόσο φαίνεται η σκολίωσή μου;

Η σκολίωση μπορεί να φαίνεται και να απασχολεί περισσότερο αυτόν που την έχει παρά τους γύρω του.

Πρόγνωση

Αυτοί που έχουν σκολίωση δεν πάσχουν περισσότερο από οσφυαλγία σε σχέση με εκείνους που έχουν ευθεία σπονδυλική στήλη.

Οι ήπιες και μέτριες σκολιώσεις (<30^ο ) στο τέλος της ανάπτυξης (18-20 ετών), δεν είναι πιθανό να εξελιχθούν με την ηλικία. Αντιθέτως μεγαλύτερες σκολιώσεις (>30^ο ) είναι πιθανό να επιδεινωθούν.

Θεραπεία της σκολίωσης

Οι ήπιες σκολιώσεις δε χρειάζονται θεραπεία.

Μεγαλύτερες σκολιώσεις σε παιδιά που ακόμη αναπτύσσονται χρειάζονται τακτική παρακολούθηση. Μετά το τέλος της ανάπτυξης επανεξέταση χρειάζεται μόνο αν η σκολίωση μεγαλώσει ή γίνει επώδυνη.

Η θεραπεία για μεσαίες και μεγάλες σκολιώσεις περιλαμβάνει:

1. Άσκηση (για να διατηρήσει την ευλυγισία της σπονδυλικής στήλης, αλλά όχι για να διορθώσει την παραμόρφωση).
2. Κηδεμόνας (Boston, Chenneau, Rigo, Spinecor).
3. Χειρουργική επέμβαση.

Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει για την κατάλληλη θεραπεία στην περίπτωσή σας.

Τι είδους ασκήσεις να κάνω;

Ο σκοπός της άσκησης είναι η διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης, ευλυγισίας και ενδυνάμωσης της σπονδυλικής στήλης, όχι όμως διόρθωσης της παραμόρφωσης. Όλες οι ασκήσεις ελεύθερου σώματος (χωρίς βάρη) είναι κατάλληλες, όμως πιο χρήσιμες είναι οι ασκήσεις  διάτασης και ενδυνάμωσης της σπονδυλικής στήλης.  Ένας φυσικοθεραπευτής θα μπορούσε να σας προτείνει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης. Υπάρχουν ειδικά προγράμματα φυσικοθεραπείας (SEAS, SCHROTH) που σε συνδυασμό με τη χρήση του κηδεμόνα προσπαθούν να βελτιώσουν το στήσιμο του κορμού.

Θα πρέπει να σταματήσω κάποιες δραστηριότητες;

Όχι. Δεν υπάρχει λόγος να περιορίσετε καμμιά δραστηριότητα λόγω της σκολίωσης. Μπορείτε να έχετε μια απολύτως φυσιολογική ζωή κάνοντας τα αγαπημένα σας αθλήματα ή δραστηριότητες.

Κηδεμόνες σκολίωσης

Αυτοί οι κηδεμόνες έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν να αναπτυχθούν οι σπόνδυλοι στην σωστή κατεύθυνση και όχι σε παραμόρφωση. Είναι πιο αποτελεσματικοί σε ανθρώπους με μεσαίες σκολιώσεις (μεταξύ 20-40⁰ ) που ακόμη βρίσκονται στην ανάπτυξη. Οι κηδεμόνες αυτοί είναι λιγότερο χρήσιμοι σε μεγαλύτερες σκολιώσεις και σε ηλικίες μεγαλύτερες των 18 ετών.

 

 

 

Υπάρχουν σκληροί κηδεμόνες και μαλακοι. Οι σκληροί κηδεμόνες, που παραδοσιακά χρησιμοποιούνται, είναι εφαρμοστοί και φτιαγμένοι από λεπτό πλαστικό (Boston, Cheneau, Dynamic Derotation Brace,). Κατασκευάζονται στα μέτρα του σώματος σας και είναι επενδυμένοι από μαλακό υλικό για να είναι πιο άνετοι όταν τους φοράτε. Μπορούν να φορεθούν κάτω από τα ρούχα. Οι μαλακοί κηδεμόνες είναι φτιαγμένοι μόνο από ιμάντες (Spinecor). Αυτοί είναι καλύτερα ανεχτοί από τα παιδιά όμως λιγότερο αποτελεσματικοί. Ο γιατρός σας θα σας συστήσει πόσες ώρες την ημέρα πρέπει να τον φοράτε. Πιθανόν να χρειαστεί να τον φοράτε  μέχρι την ολοκλήρωση της σκελετικής ωρίμανσης που συμβαίνει συνήθως στην ηλικία των 17-18 ετών περίπου.

Νέοι κηδεμόνες.

  

Οι γνώσεις στην εμβιομαχηνική της σπονδυλικής στήλης και της σκολίωσης έχουν βοηθήσει ώστε να σχεδιαστούν πιο μοντέρνοι κηδεμόνες, περισσότερο άνετοι και ελαφρότεροι. Αυτοί οι κηδεμόνες βασικά είναι εξελιγμένοι κηδεμόνες τύπου Cheneau δηλαδή κηδεμόνες που ανοίγουν από μπροστά. Περιορίζουν λιγότερο τον θώρακα και εκμεταλεύονται την αναπνοή για την διόρθωση της σκολίωσης. Οι πιο διαδεδομένοι καινούργιοι κηδεμόνες είναι του τύπου Rigo και Gensingen που σχεδιάστηκαν από μαθητές του Cheneau. Επιπλέον με τον ίδιο σχεδιασμό μπορούν να φτιαχτούν αυτοί οι κηδεμόνες με τρισδιάστατο εκτυπωτή με τον οποίο οι κηδεμόνες είναι ελαφρύτεροι κατά 70%. Όμως ακόμη η παραγωγή κηδεμόνα με τρισδιάστατο εκτυπωτή είναι ακόμα σε πειραματικό στάδιο και οι κηδεμόνες αυτοί είναι εξαιρετικά εύθραστοι. Η ομάδα μας εκπαιδεύτηκε στον σχεδιασμό αυτών των μοντέρνων κηδεμόνων τους οποίους χρησιμοποιούμε στους μικρούς μας ασθενείς.

 

Χειρουργική επέμβαση

Όταν η σκολίωση είναι μεγαλύτερη των 40° έχει ένδειξη για χειρουργική αποκατάσταση. Η παραδοσιακή επέμβαση προϋποθέτει “δέσιμο” της σπονδυλικής στήλης. Αυτό γίνεται με τη χρήση οστικών μοσχευμάτων και υλικών σπονδυλοδεσίας (βίδες και ράβδοι) με τα οποία διορθώνουμε και σταθεροποιούμε την σπονδυλική στήλη. Με την παραδοσιακή επέμβαση επιτυγχάνονται πολύ καλές διορθώσεις της σκολίωσης. Επειδή η σπονδυλοδεσία αναστέλλει περαιτέρω ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης, αυτή γίνεται κοντά στην σκελετική ωρίμανση δηλαδή στην ηλικία των 12-16 ετών. Όταν πρέπει να σταθεροποιήσουμε την σπονδυλική στήλη σε μικρότερες ηλικίες ή δεν θέλουμε να σπονδυλοδέσουμε τότε χρησιμοποιούμε νεότερα συστήματα που δεν “δένουν” την σπονδυλική στήλη (Apifix, Shilla, Luque Trolley, Miladi, Magec, VBS, VBT). Τα συστήματα αυτά επιτρέπουν περαιτέρω ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης.

 

 

Το σύστημα Apifix.

Περιπτώσεις ασθενών